"Εάν οι σινεφίλ είχαν μία ταινία-σύμβολο/σήμα κατατεθέν (όπως κάθε κράτος διαθέτει την σημαία του και τον εθνικό του ύμνο), τότε αυτή η ταινία-σύμβολο θα ήταν το "cinema paradiso", τα λόγια ενός ανώνυμου σχολιαστή στο Αθηνόραμα.
Η ταινία περιγράφει την ζωή του μικρού Τοτό σ'ένα χωριουδάκι της Σικελίας. Η γνωριμία του με τον Αλφρέντο, τον μηχανικό προβολής του τοπικού σινεμά στέκεται σημαντική καθώς ο Τοτό μαγεύεται από τον κινηματογράφο και η ζωή του καθορίζεται από το μέσο μέχρι την ενηλικίωσή του. Μεγάλος πια έπειτα από 30 χρόνια και έχοντας αναζητήσει την τύχη του στην Ρώμη πληροφορείται για τον θάνατο του Αλφρέντο οπότε γυρίζει πίσω στο μέρος που του ξυπνάει τόσες αναμνήσεις.
Tο Cinema Paradiso είναι η επιτομή της έβδομης τέχνης, ό,τι πιο αντιπροσωπευτικό υπάρχει για να περιγραφτεί η έννοια του κινηματογράφου. Είναι από τις ελάχιστες ταινίες που παρουσιάζουν την επιρροή του ίδιου του μέσου στις ζωές των ανθρώπων. Δεν είναι μόνο ο μικρός Τοτό (Σαλβατόρε ως έφηβος) που μαγεύεται, είναι όλη η μικρή κοινωνία του χωριού που ζει και αναπνέει για τις ταινίες. Ο δημιουργός, Τζουζέπε Τορνατόρε, βάζει βιογραφικά στοιχεία στην ταινία όντας γεννημένος ο ίδιος στην Σικελία και παρουσιάζει με τόσο γλαφυρό τρόπο την ζωή και την καθημερινότητα των απλών ανθρώπων στην μεταπολεμική Σικελία. Με υπέροχη φωτογραφία και το απαραίτητο χιούμορ συνθέτει το σκηνικό της Σικελικής επαρχίας όπου η διασκέδασή και οι κοινωνικές μαζώξεις τους γίνονται στην αίθουσα του κινηματογράφου, ενώ ο "θεοσεβούμενος" παππάς έχει το πλεονέκτημα να βλέπει πάντα πρώτος τις ταινίες και να κόβει τις "επίμαχες" σκηνές με τα σκανδαλώδη φιλιά.
Για τον μικρό πρωταγωνιστή ο κινηματογράφος είναι κάτι ιερό. Είναι η αγάπη του από μικρό συνδυασμένη με την αγάπη του για τον Αλφρέντο, ο οποίος στέκεται δίπλα του σαν κανονικός πατέρας. Ο κινηματογράφος θα τον καθορίσει, θα του εξάψει τα όνειρα και την φαντασία του αλλά και θα στεγάσει τον πρώτο του εφηβικό έρωτα. Έναν ανιδιοτελή έρωτα με την αφέλεια και το πάθος της ηλικίας.
Και όλα αυτά ενορχηστρωμένα από την αριστουργηματική μουσική του σπουδαίου συνθέτη Ennio Morricone. Για μένα προσωπικά το love theme της ταινίας είναι η καλύτερη μουσική που γράφτηκε ποτέ για τον έρωτα, για έναν έντονο έρωτα που χάθηκε όχι γιατί σταμάτησε η αγάπη αλλά γιατί πια χάθηκε η αθωότητα.
Και εδώ έγκειται το μεγαλείο της ταινίας. Η λέξη που την χαρακτηρίζει είναι η νοσταλγία. Ο Τορνατόρε μας δείχνει μια εποχή αθωότητας, όταν είμαστε νέοι όπου έχουμε όνειρα, προσδοκίες, είμαστε γεμάτοι ενέργεια, να αποκτήσουμε εμπειρίες, να ζήσουμε με πάθος όπου ο έρωτας κατέχει την πρώτη θέση. Και ο μεγάλος Σαλβατόρε την είχε ξεχάσει αυτήν την εποχή μέχρι την στιγμή που επιστρέφει πάλι στο χωριό του και πάλι μέσα στον αγαπημένο του κινηματογράφο του έρχεται η λύτρωση μέσα από το βίντεο που του άφησε ο Αλφρέντο. Όταν η μάνα του αναφέρει πως ακούει στο τηλέφωνο τις φωνές των κατά καιρούς ερωμένων του και καταλαβαίνει ότι καμία δεν νοιάζεται πραγματικά, μέσα στην αίθουσα ο Σαλβατόρε κλαίει σπαρακτικά βλέποντας το βίντεο με όλες τις κομμένες σκηνές με τα απαγορευμένα φιλιά από τις διάφορες ταινίες και καταλαβαίνει τι θέλει να του πει ο Αλφρέντο.
Ό,τι πιο αγνό, λυτρωτικό και ανθρώπινο συναίσθημα υπάρχει, αυτή η ταινία στο βγάζει. Εξάλλου αυτός είναι ο σκοπός της Τέχνης, να σου βγάζει τον καλύτερο σου εαυτό. Όταν όμως πριν από λίγες εβδομάδες έχω περπατήσει την προβλήτα στην σικελική Cefalu και ξαφνικά την βλέπω στα πλάνα της αγαπημένης μου σκηνής της ταινίας τότε το συναίσθημα βγαίνει ακόμα πιο έντονο.
Ταξίδεψα για λίγες μέρες στην Σικελία και προσπάθησα να μάθω την ιστορία της. Μια φτωχή περιφέρεια της Ιταλίας ταλαιπωρημένη από την μαφία, χωρίς βαριά βιομηχανία, με τους νέους να μεταναστεύουν στα βόρεια της χώρας και με μόνο όπλο την μεσογειακή ομορφιά της. Ο Τορνατόρε αγαπάει τον τόπο του και τον διαφημίζει με τον καλύτερο τρόπο όχι μόνο στο Cinema Paradiso αλλά και στην έτερη ταινία του, Malena. Καταλήγει πια να είναι ο αγαπημένος μου σκηνοθέτης καθώς οι ταινίες του διαθέτουν κάτι λυρικό, όμως όσο και να προσπαθεί δεν θα μπορέσει κάποια ταινία του να φτάσει το μεγαλείο του Cinema Paradiso.
Τα νεανικά μας χρόνια είναι τα καλύτερα. Τα ζούμε όλα στο μέγιστο με πολλές συγκινήσεις, πάθη, έρωτα, όνειρα. Ας μην ξεχάσουμε τον νεανικό μας εαυτό όταν μεγαλώσουμε. Και αν τον ξεχάσουμε αρκεί να δούμε το Cinema Paradiso για να τον ξαναθυμηθούμε!!
