ΔΟΥΝΚΕΡΚΗ DUNKIRK(2017)

Ο Christofer Nolan, ένας από τους πιο εμπορικούς σκηνοθέτες επέστρεψε το 2017 με μια πολυαναμενόμενη πολεμική ταινία ,την Δουνκέρκη. Η ταινία εξέλαβε διθυραμβικά σχόλια από κοινό και κριτικούς και πολλοί την χαρακτήρισαν αριστούργημα. Για πάμε να την εξετάσουμε όμως λίγο καλύτερα.

Η Δουνκέρκη είναι η εξιστόρηση ενός επεισοδίου του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Ο Κρίστοφερ Νόλαν διαλέγει μια κρίσιμη στιγμή του πολέμου στις αρχές του, μετά την κατάρρευση του γαλλικού μετώπου, όταν οι Γερμανοί προελαύνουν με τον αέρα του κατακτητή. Η εκκένωση της Δουνκέρκης, το σχέδιο διάσωσης των 400.000 περίπου Άγγλων, Γάλλων και Βέλγων στρατιωτών που παγιδεύτηκαν τον Μάιο του 1940 στις ακτές της βόρειας Γαλλίας, στην ομώνυμη γαλλική πόλη, είναι μια μεγαλόπνοη επιχείρηση απεγκλωβισμού. Πρόκειται για μια εξαιρετικά σημαντική στιγμή καθώς οι Γερμανοί είχαν την ευκαιρία να αποδεκατίσουν τις βρετανικές δυνάμεις ξηράς, γεγονός που –αν συνέβαινε– ενδεχομένως να είχε επιδράσει διαφορετικά στην πορεία του πολέμου. Το γιατί ο Χίτλερ επέτρεψε ουσιαστικά στις δυνάμεις των συμμάχων να διαφύγουν διχάζει τους ιστορικούς και θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα λάθη στρατηγικής των Γερμανών στο δυτικό μέτωπο. Η εκκένωση της Δουνκέρκης όχι μόνο επέτρεψε στην Αγγλία να διατηρήσει το πεζικό της, αλλά ο τρόπος που έγινε είχε μεγάλη επίπτωση στην αναπτέρωση του ηθικού των Άγγλων. Κι ενώ η μάχη που προηγήθηκε υπήρξε μια μεγάλη στρατιωτική ήττα, η Δουνκέρκη διδάσκεται σαν μια λαμπρή σελίδα πατριωτικού ηρωισμού της βρετανικής ιστορίας. Εκεί εστιάζει ο Νόλαν, και ήδη μόλις πέφτουν οι τίτλοι μάς λέει την ιστορία του σε δυο φράσεις.
Όταν 400.000 στρατιώτες δεν μπορούν να γυρίσουν στην πατρίδα, η πατρίδα πηγαίνει σε αυτούς.

Ας ξεκινήσω με το λιγότερο εντυπωσιακό κομμάτι για αρκετούς, το ιστορικό. Η ταινία σου διδάσκει για ένα ιστορικό γεγονός που οι περισσότεροι από μας δεν είχαμε μάθει στα σχολεία ή δεν είχαμε ακούσει τελοσπάντων. Ακόμα και αν δεν παρουσιάζεται πλήρως η ιστορική αλήθεια στην ταινία(πράγμα που γίνεται αρκετά συχνά και είναι απόλυτα λογικό) γνωρίζεις το ιστορικό συμβάν και είναι στο χέρι του καθενός να το ψάξει περισσότερο.

 Πάμε τώρα στο κινηματογραφικό κομμάτι. Αυτό που επιδιώκει ο Νόλαν δεν είναι μια ακόμα mainstream πολεμική ταινία με μελοδραματισμούς, έρωτες, επικές μάχες και ήρωες. Εξάλλου κάτι τέτοιες καταστάσεις αποτελούν εξιδανικεύσεις και ωραιοποιήσεις του πολέμου. Σε μια μάχη θα δεις τρομοκρατημένους και φοβισμένους ανθρώπους. Αυτά ακριβώς παρουσιάζει ο Νόλαν στην ταινία του μια ήττα,μια πανωλεθρία των Συμμάχων που όμως η απεγκλώβισή τους χαιρετίζεται ως νίκη. Εξάλλου σε έναν πόλεμο ακόμα και η νίκη συνοδεύεται με πολλές απώλειες και επομένως είναι τελείως οξύμωρο να λέμε «νικήσαμε» στον πόλεμο.

Η ταινία χωρίζεται σε 3 φάσεις που εξελίσσονται παράλληλα και τελικά ενώνονται στο τέλος.  Ο «Μώλος» ορίζει τον τόπο των νικημένων στρατιωτών που περιμένουν την απομάκρυνσή τους από τις Γαλλικές ακτές, την απελπισία απέναντι στις επιδρομές των γερμανικών αεροπλάνων, την αγωνία τους μπροστά στην απουσία των πλοίων που θεωρητικά θα τους μεταφέρουν στην σωτηρία. Στη «Θάλασσα», ο ιδιοκτήτης ενός μικρού πλοιαρίου ξεκινά από το Ντόβερ μαζί με τον γιο του και ένα ακόμη αγόρι για να φτάσει στην Γαλλία προκειμένου να σώσει όσους μπορεί. Ενας μόνο από τους εκατοντάδες βρετανούς που έκαναν το ίδιο. Και στον «Αέρα», ένας πιλότος με χαλασμένο τον δείκτη του ντεπόζιτου καυσίμων, θα πολεμήσει για να αναχαιτίσει τα αεροπλάνα που χτυπούν τους στρατιώτες στην ακτή.

 Και ερχόμαστε τώρα στο κομμάτι που προβλημάτισε εμένα. Ο Νόλαν δεν χρησιμοποιεί κάποιον ήρωα με τον οποίο να μπορεί να ταυτίζεται ο θεατής. Όλα αυτά που γίνονται στην ταινία έχουν την μορφή κάπως ενός ντοκιμαντέρ. Ο σκηνοθέτης χρησιμοποιεί κυρίως τους ήχους για να σε κάνει να νιώσεις και εσύ τον τρόμο του πολέμου και όντως το καταφέρνει εν μέρει.(Ήμασταν στο σινεμά και οι βομβαρδισμοί από τα αεροπλάνα κάθε φορά με ταρακουνούσαν). Αλλά μέχρι εκεί, τα γεγονότα τα παρακολουθείς κάπως αμέτοχος. Η «κάθαρσις» που έλεγε και ο Αριστοτέλης και περιμένει ο θεατής δεν γίνεται γιατί δεν υπάρχει κάποιος ήρωας που να συμπονά ο θεατής. Σκεφτείτε τις ταινίες που αγαπήσατε και πόσο πολύ ταυτιστήκατε με τον πρωταγωνιστή και τον αισθανθήκατε δικό σας άνθρωπο. Αυτό εδώ δεν συμβαίνει και το θεωρώ από τα μείον της ταινίας χωρίς βέβαια να την υποβιβάζει αλλά και δεν την καθιστά αριστούργημα. Αν υπήρχε αυτό τα στοιχείο στην ταινία χωρίς όμως αυτό να σημαίνει απαραίτητα ότι έπρεπε να γίνουν όλα τα κλισέ που προαναφέραμε-και ίσως αυτό να ήταν μια ακόμη μεγαλύτερη πρόκληση για τον σκηνοθέτη- τότε ναι η ταινία θα απογειωνόταν περισσότερο.

 Ας κλείσω όμως αναφέροντας μια άλλη καινοτομία της ταινίας και του Νόλαν. Με τον τίτλο της ταινίας προφανώς και γνωρίζουμε το ιστορικό πλαίσιο επομένως ποιοι ήταν οι Σύμμαχοι και ποιοι οι δυνάμεις του Άξονα. Στην ταινία όμως δεν αναφέρεται ούτε μια φορά η λέξη Γερμανός αλλά μόνο η λέξη εχθρός. Και ναι το μεγαλείο της ταινίας είναι ότι μια μάχη σε ένα συγκεκριμένο σημείο της ιστορίας ανάγεται σε όλες τις μάχες που συμβαίνουν από την απαρχή του κόσμου και τις αθώες ψυχές που χάνονται στον βωμό των συμφερόντων των «μεγάλων». Γιατί επιτρέψτε μου να αναφέρω ότι ποτέ κανένας απλός πολίτης δεν κέρδισε από τον πόλεμο αλλά μόνο ΕΧΑΣΕ!

Πηγές:http://www.athensvoice.gr/culture/cinema/369552_doynkerki-einai-aristoyrgima-i-kainoyrgia-tainia-toy-kristofer-nolan
http://flix.gr/cinema/dunkirk-review.html